Ngày xưa, ở vùng cao nguyên, có một câu chuyện về cậu bé tên là Gơnar hươr, người nổi tiếng với trí tuệ và sự thông minh tuyệt vời của mình, khiến các vị tù trưởng trong làng phải thán phục.
Lúc bấy giờ, cha của cậu đang cày ruộng, còn cậu thì chơi đùa bên bờ mương. Khi các vị tù trưởng cưỡi ngựa đi ngang qua, họ dừng lại và hỏi người cha: “Này, ngươi cày ruộng này bao nhiêu lần mới xong một miếng đất?” Người cha không biết, nhưng cậu bé nhanh chóng trả lời: “Mỗi miếng đất cần cày ba mươi lượt.” Vị tù trưởng, vốn đã đếm trước, liền nhận ra rằng cậu bé nói đúng.
Thấy cậu bé thông minh, các tù trưởng liền thử thách cậu thêm một lần nữa. Họ hỏi cậu rằng con ngựa của họ đã đi bao nhiêu bước từ làng đến đây, đã phóng uế bao nhiêu lần, và đã vẫy đuôi bao nhiêu lần. Các tù trưởng không thể trả lời được, đành phải quay về, kể lại cho dân làng về cuộc gặp gỡ với cậu bé thông minh.
Các vị tù trưởng liền triệu tập cậu bé để thử thách thêm lần nữa. Họ mang đến một quả bí ngô lớn và hỏi: “Cậu thông minh như vậy, thử nói xem trong quả bí này có bao nhiêu hạt?” Cậu bé đáp rằng: “Trong quả bí ngô lớn này chỉ có ba hạt thôi.” Khi các tù trưởng cắt bí ra, quả thật trong đó chỉ có ba hạt. Các tù trưởng kinh ngạc và khen ngợi cậu bé.
Sau đó, các tù trưởng hỏi cậu bé xem ai là người phụ nữ duy nhất đặc biệt nhất trong làng. Cậu bé liền dẫn về một con dê và giải thích rằng nó giống như một người phụ nữ vì nó sinh con. Các tù trưởng cười lớn và đồng ý với sự giải thích của cậu.
Trong một thử thách khác, các tù trưởng gom hết tất cả ngựa trong làng và hỏi cậu bé con ngựa nào là mẹ của tất cả. Cậu bé chỉ vào con ngựa nhỏ của mình và khẳng định rằng nó là mẹ của tất cả các con ngựa khác. Để chứng minh, cậu bé đặt cỏ và nước trước các con ngựa. Trong khi tất cả những con ngựa khác đều phóng uế, chỉ có con ngựa của cậu bé ăn cỏ, chứng tỏ nó có bản chất vượt trội.
Các tù trưởng lại cười lớn và, trong lần thử thách cuối cùng, họ yêu cầu cậu bé đan một sợi dây. Cậu bé bện vài cọng rơm, đốt chúng để làm cho chúng chắc chắn, rồi thách thức các tù trưởng làm điều tương tự. Tuy nhiên, các tù trưởng chỉ làm bẩn tay mà không thể làm ra được sợi dây nào. Cậu bé liền yêu cầu họ quay về làng và không làm phiền cậu nữa.
Về sau, khi hạn hán đe dọa đất đai, các tù trưởng tìm đến cậu bé để cầu xin mưa. Cậu bé nghe thấy cuộc đối thoại giữa một con cua và một con ếch, biết được rằng hạn hán là do cây gỗ trầm hương quý giá bị cuốn trôi ra biển và do một con rắn độc ẩn nấp trong nhà của các tù trưởng.
Cậu bé liền chỉ dẫn các tù trưởng hãy gọi tất cả người dân đến để kéo cây trầm hương từ biển về và phá hủy ngôi nhà của họ để tìm con rắn. Khi các tù trưởng làm theo lời cậu, họ giết chết con rắn và ngay lập tức trời đổ mưa lớn, đem nước về cho đất đai.
Cuối cùng, các tù trưởng, vì quá ngưỡng mộ tài năng của cậu bé, đưa cho cậu một mảnh gỗ được đẽo gọt sao cho phần dày nhất ở đầu và phần mỏng nhất ở gốc. Họ hỏi cậu bé xem phần nào là gốc, phần nào là ngọn. Cậu bé tìm ra đúng hướng của mảnh gỗ, chứng tỏ trí tuệ của mình một lần nữa. Các tù trưởng liền trao cho cậu một vị trí trong hàng ngũ của họ, công nhận cậu là người tài giỏi và khôn ngoan nhất. Từ đó, cậu bé Gơnar hươr trở thành một nhân vật được kính trọng, nổi danh khắp nơi nhờ trí tuệ phi thường của mình.