Ba huyền thoại xứ Mạ – huyền thoại về cây đa

Thưở xưa, những ngày đầu tiên đó, trái đất đắm chìm trong bóng tối, vùng đất cư ngụ của loài người toàn là bóng tối, phần bên kia mờ ảo, ảm đạm và ẩm ướt, bởi vì mặt trời chỉ tỏa chiếu những tia sáng yếu ớt và lọt qua những tán là Jri Bang đang bao phủ đất nước Mạ.

Nên mới có câu nói: 

Jri Bup n’gar Kòn Pàng

Jri Bang n’gar Bơ Ngơr

Ndơr ping n’gar Bơ Tòng.

Con người cần ánh sáng để sống, họ cầu xin Ndu chiếu giải ánh sáng mặt trời xuống cho họ. 

Ndu đã cử hai người khổng lồ là K’ Dong và K’ Iut xuống trái đất để giúp đỡ con người. Cả hai quyết định đốn hạ cây đa lớn. Nhưng khi tiếp cận cây lớn đó thì những khó khăn xảy đến, cành cây là nơi loài chim săn mồi trong vùng làm nơi ẩn náu, chúng quyết liệt trong việc bảo vệ tổ của chúng. 

Hai người khổng lồ tìm cách xua đuổi những con chim to lớn này ra khỏi cây đa. K’ Iut, một người khổng lồ, hiền lành nhưng không được thông minh, đã làm một chiếc nỏ được rèn bằng sắt, cứ nghĩa rằng mình đã có được vũ khí chắc chắn. Nhưng rồi, sắt chống cự và cũng gãy, khi ngâm trong nước thì sắt không gãy nhưng lại không thể uốn cong được, bất chấp mọi cố gắng của người anh hùng. 

Ngược lại, K’Dong đi tìm một loại thân gỗ đặc biệt, thích hợp để làm nỏ. Anh chàng chọn loại cây trên đỉnh núi Cirong Lae, một loại thân gỗ rất bền và có nhiều đường vân, cây gỗ này rất thích hợp. Kể từ khi biết đến loại cây này, người Mạ vẫn thường làm thành cây nỏ tương tự, không khác gì cây nỏ đầu tiên mà K’ Dong đã làm.

Với loại vũ khí hữu hiệu này, K’ Dong đã không tốn nhiều thời gian trong việc đuổi các loài săn mồi cản trở việc anh tiếp cận thân cây. Đến gần gốc cây cổ thụ này, hai người khổng lồ của chúng ta bắt tay vào công việc, chặt từng nhát rìu to bằng những chiếc xe chở thóc tới. Cuối cùng, ngày thứ bảy, cây đa đổ xuống với một tiếng động kinh hoàng và gây ra trân đại hồng thủy.

Con người lường trước được sự việc do những tán lá cây khổng lồ này gây ra khi đổ xuống, họ đã buộc chặt những con vật nuôi của mình vào nơi an toàn. Theo gương K’Dong nhanh nhẹn và thông minh, họ đã chọn những chiếc dây thừng đan bằng mây, vừa chắc chắn lại vừa mềm dẻo. Còn K’ Iut không quản ngại khó khắn, vào rừng già để đi tìm thứ mà mình đang có trên tay, đã buộc những sợi lông dài vào dương vật của mình. 

Khi cây đa đổ xuống, đàn trâu sợ hãi giật dây. Những sợi dây mây căng ra và đàn trâu ở lại với con người mà chúng không còn rời đi nữa. Chỉ có những loài vật từ K’ Nuyt mới phá vỡ xiềng xích theo ngẫu hứng của chúng và chạy trốn thật xa, đến sinh sống trên các thảo nguyên đầm lầy ở hạ lưu sông Dà Dờng và hạ lưu Dà R’Nga. Từ đó trở đi, họ sống thành từng đàn hoang dã và dữ tợn.